Werkgroep Ecologisch Tuinieren

Leden

De werkgroep ecologisch tuinieren bestaat uit de volgende leden:

• Marga Bögels
• Shreyas de Jong
• Ineke Grosman
• Tineke Muileboom
• Peter Witteman
• Harry Moeskops

Keurmerk Samen natuurlijk tuinieren

In 2024 bestond De Bongerd 100 jaar. In dat jaar hebben we het nieuwe Keurmerk Samen Natuurlijk Tuinieren van de AVVN behaald.

Het nieuwe Keurmerk bestaat uit drie onderdelen.

1. Het ecologisch beheer van het algemeen groen
2. Hoe werken we Samen op De Bongerd en hoe stellen we De Bongerd open voor buurtbewoners
3. Duurzaamheid en milieu.

Voor elk onderdeel hebben we opgeschreven wat we dit en volgend jaar gaan doen. We noemen deze documenten ‘Handboeken’. Er is een Handboek Algemeen Werk, een Handboek Samen en een Handboek Duurzaamheid & Milieu.

De Handboeken zijn heel uitgebreid. Niet iedereen heeft zin en tijd om dat allemaal te lezen. We hebben daarom deze samenvatting geschreven.

1. Ecologisch beheer van het Algemeen Groen

We beheren het algemeen groen op een ecologische manier. Dat is een grote verandering op De Bongerd. In het verleden hadden we een andere aanpak. Toen maaiden we veel en hadden we grote gazons langs de oevers van de sloten. We hebben dat veranderd. We proberen met een ander beheer de inheemse biotopen te versterken. We vergroten op die manier de soortenrijkdom. De Bongerd draagt zo zijn steentje bij aan het behoud van biodiversiteit. En dat is hard nodig.   Voor elk onderdeel van het algemeen groen hebben we opgeschreven wat we daar doen. Onderdelen van het algemeen groen zijn bijvoorbeeld de Ganzialaan, de Westvis en het Kabouterland. We hebben in het totaal 12 onderdelen. En dan is er nog het beheer van de bomen op De Bongerd en de winkel.

Elk onderdeel van het algemeen groen ziet er anders uit. Maar we gebruiken bij elk onderdeel deze uitgangspunten:

• Het beheer is zoveel mogelijk circulair. Circulair betekent dat al het natuurlijk materiaal dat van het terrein komt, wordt hergebruikt en niet afgevoerd in groencontainers.
• We gebruiken geen kunstmest of bestrijdingsmiddelen (ook geen Ecolstyle middelen).
• We verstoren de bodem zo min mogelijk, maximaal de bovenlaag van 20 centimeter.
• We bevorderen zoveel mogelijk ongestoorde bodemvegetatie.
• We maaien rietkragen aan de slootkanten in een cyclus van drie jaren. We zorgen op verschillende, logische plekken voor ‘ramen’ in de rietkraag. Aan de slootkant wordt het riet tot op ‘egelhoogte’ gemaaid.
• Het maaisel blijft een paar dagen liggen zodat zaden er uit kunnen vallen en insecten een veilig heenkomen kunnen zoeken. Daarna wordt het afgevoerd. Hiermee wordt de bodem ‘armer’. Zo krijgen bijvoorbeeld orchideeën, walstro, bevertjesgras en kruiskruiden meer kans ten opzichte van gras.
• We beheren terughoudend. Dat wil zeggen: spontaan opkomende, inheemse planten krijgen alle ruimte. We halen invasieve exoten (zoals bv. de maskerbloem) consequent weg.
• De paden in het algemeen groen liggen er altijd verzorgd bij.

Je kunt alle bijzonderheden per onderdeel van het algemeen groen nalezen in het Handboek Algemeen Werk. Zie verder: https://www.volkstuinparkdebongerd.nl/visie/natuurlijk-tuinieren/

2. Samen

Volkstuinparken hebben in Amsterdam een lange geschiedenis. Ook De Bongerd mag zich in 2024 voegen in de rij van de honderdjarigen. Zoals alle volkstuinparken is De Bongerd een gemeenschap van mensen die houden van tuinieren of het telen van hun eigen groenten en fruit. Een tuin op de Bongerd heb je niet alleen, maar samen met anderen. De Bongerd is een gemeenschap van mensen met heel verschillende achtergronden. Samen is daarom misschien nog belangrijker geworden. Samen gaat verder dan De Bongerd alleen. De Bongerd wil niet alles voor zichzelf houden. De Bongerd wil graag laten zien hoe mooi de tuinen en het algemeen groen zijn. Buurtbewoners zijn daarom van harte welkom om een wandeling over het park te maken. En zij zijn even welkom bij bijeenkomsten, lezingen en activiteiten. Hier geldt: hoe meer zielen, hoe meer vreugd.

Maar niet alles gaat vanzelf. Samen heeft soms een extra zetje nodig. Het Handboek Samen geeft een overzicht van onze plannen en ideeën. Samen is nooit af. Elke bijdrage aan Samen, hoe klein ook, doet De Bongerd als gemeenschap letterlijk en figuurlijk bloeien.

De belangrijkste plannen zijn:

• Meer samen nuts- en verblijfstuinen. De twee complexen liggen 400 meter van elkaar verwijderd. De nutstuinen zijn niet vrij toegankelijk voor tuinders van de verblijfstuinen. En de tuinders van de nutstuinen hebben geen (digitale) sleutel van het hek van de verblijfstuinen. De fysieke afstand en het niet gemakkelijk bij elkaar binnen kunnen lopen, betekent weinig contact en weinig samen. Dat gaan we veranderen. We maken een Handboek Nutstuinen.
• Betere introductie van nieuwe tuinders met rondleidingen, kennismaking en extra aandacht voor natuurlijk tuinieren op De Bongerd. 
• Gevarieerde activiteiten door het hele seizoen voor jong en oud, zoals bijvoorbeeld: lezingen over natuurlijk tuinieren, paaseieren of waterbeestjes zoeken, mozaïeken, vilten,
• fotowedstrijden, zomerfeest, gezamenlijke BBQ, samen Formule1 kijken.
• Buurtbewoners zijn bij alle activiteiten van De Bongerd van harte welkom.
• Meer tuinders betrekken bij het maken en uitvoeren van plannen voor het algemeen groen.
• Gevarieerde PR met nieuwsbrieven, speciale uitgaven, posters, flyers. De activiteiten van De Bongerd maken we bekend in de buurtkrant.
• Samenwerking met de natuurcommissie van de Wilmkebreekpolder. Dat is de polder achter de Kadoelenweg. Alle activiteiten worden over en weer bekend gemaakt via de websites en nieuwsbrieven.
• Samenwerking met lokale, biologische kwekerijen.

Zie verder het Handboek Samen:

3. Duurzaamheid & Milieu

Het derde onderdeel van het Keurmerk gaat over duurzaamheid en milieu.

Bij duurzaamheid moet je denken aan:

• Het gebruik van duurzame energiebronnen (energie opgewekt door zon en wind)
• het beperken van het watergebruik
• het beperken van transport (bijv. door het kopen van lokale producten, voorkomen van afvalstromen)
• het verminderen van grondstoffengebruik en
• het zoveel mogelijk gebruiken van duurzame en recyclebare grondstoffen (bijv. geen plastics,
• geen eenmalige verpakkingen, geen tuinaarde met turf).

Bij milieu moet je denken aan het voorkomen van schade aan de natuurlijke omgeving door chemische en niet-biologische (afval)stoffen. Je voorkomt schade allereerst door die stoffen niet te gebruiken. Maar soms is het gebruik van die stoffen nog onvermijdelijk. In dat geval moeten we voorkomen, dat deze chemische of niet biologische (afval)stoffen in het milieu terechtkomen.

De weg naar een 100% duurzaam Volkstuinpark De Bongerd dat de natuurlijke omgeving niet belast, is lang. We moeten er ook investeringen voor doen. We trekken er vijf jaar voor uit om 75%  van het doel te bereiken. We beperken ons eerst tot de algemene onderdelen van De Bongerd. Daarnaast houden we in 2024 informatiebijeenkomsten voor de individuele tuinders hoe zij kunnen bijdragen aan duurzaamheid en minder milieubelasting. 

De belangrijkste punten bij duurzaamheid en milieu zijn:

• We toetsen vanaf heden elke investering aan de vraag: hoe draagt de investering of vervanging bij aan duurzaamheid en vermindering van milieubelasting. 
• Goede besluiten over duurzaamheid en milieu kun je alleen nemen met genoeg technische kennis. Een werkgroep duurzaamheid & milieu gaat deze kennis bij elkaar brengen.
• We maken een plan inclusief begroting voor het stapsgewijs toewerken naar een volledig energieneutraal clubhuis.
• We vervangen de verlichting in de lantaarns op het terrein door LED verlichting, bij voorkeur met bewegingssensoren en in een kleur die nachtdieren zo min mogelijk verstoort.
• Stapsgewijs vervangen we mechanisch gereedschap door elektrisch gereedschap met voldoende duurzame oplaadcapaciteit in de werkplaats.
• We maken een plan voor het waterbeheer op De Bongerd. Voor het clubhuis maar ook voor het algemeen groen en de individuele tuinen.
• We promoten het composteren op eigen tuin, om de stroom ‘groenafval’ te verminderen.
• We maken een plan voor het gebruik van duurzame verpakkingen en materialen in het clubhuis.
• Als we drukwerk maken, gebruiken we duurzame materialen.
• We stellen een begroting op die aansluit bij het meerjaren onderhoudsplan.
• We onderzoeken voor welke onderdelen De Bongerd een beroep kan doen op subsidieregelingen.

Zie verder het Handboek duurzaamheid en milieu:

Overzicht handboeken

Als je op de één of andere manier wilt helpen om het keurmerk te behalen, laat het ons weten via werkgroep-ecologisch-beheer@volkstuinparkdebongerd.nl

Ook opmerkingen, vragen of aanvullingen zijn van harte welkom op dit emailadres.

Wil je liever iemand spreken: op zaterdagochtend is er bijna altijd iemand van de werkgroep ecologisch beheer aanwezig bij het Algemeen Werk.